Căn cứ khoản 1 Điều 7 Luật khiếu nại 2011 khi không đồng ý với quyết định xử phạt vi phạm hành của CSGT thì người dân có quyền khiếu nại hành vi hoặc quyết định hành chính ? Trường hợp người dân cho rằng quyết định xử phạt sai thì yêu cầu CSGT bồi thường như thế nào ?
Vụ việc thực tế đã được bồi thường khi CSGT xử phạt sai ?
Vụ việc bắt đầu vào trưa ngày 22/1/2018, ông Lê Đắc Mạnh điều khiển xe tải thì một Tổ CSGT (Đội CSGT Hàng Xanh) ra tín hiệu dừng vì cho rằng ông Mạnh điều khiển xe có dấu hiệu chở quá tải. Đến ngày 27/1/2018, ông Mạnh nhận quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền hơn 2,3 triệu đồng.
Tài xế Mạnh đã khiếu nại Phòng Cảnh sát Giao thông TP.HCM. Tuy nhiên, Phòng vẫn giữ nguyên quyết định xử phạt nên anh đã khiếu nại lên Giám đốc công an TP.HCM. Sau đó, Giám đốc Công an TP.HCM ban hành quyết định trả tiền phạt cho tài xế, buộc CSGT bồi thường 18,2 triệu đồng. Chưa hài lòng về kết quả giải quyết vụ việc, tháng 5/2019, tài xế Mạnh nộp đơn khởi kiện vụ án hành chính, đề nghị tòa án hủy các quyết định của Phòng CSGT và giám đốc Công an TP.HCM. Trong đơn, người khởi kiện yêu cầu bồi thường 30,7 triệu đồng.
Cơ sở nào để yêu cầu CSGT bồi thường khi xử phạt sao ?
Vấn đề yêu cầu CSGT bồi thường thiệt hại khi cho rằng CSGT có quyết định xử phạt sai là thuộc trường hợp bồi thương thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định pháp luật dân sự.
Căn cứ Điều 275 Bộ luật Dân sự năm 2015 căn cứ để phát sinh nghĩa vụ có “Gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật”. Cũng đồng thời căn cứ Điều 584 quy định về căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại, cụ thể:
“Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại
1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác”
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác”.
Như vậy, việc bồi thường thiệt hại sẽ xảy ra khi có các điều kiện sau:
1- Có thiệt hại xảy ra;
2- Hành vi gây thiệt hại là hành vi trái luật mà không phải do sự kiện bất khả kháng, không hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại;
3- Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại xảy ra. Thiệt hại xảy ra phải là kết quả tất yếu của hành vi trái pháp luật và ngược lại hành vi trái pháp luật là nguyên nhân gây ra thiệt hại.
Như vậy, CSGT xử phạt sai có phải bồi thường ?
Từ những phân tích ở trên, rõ ràng có cơ sở pháp lý cho việc CSGT xử phạt sai phải bồi thường. Vấn đề ở đây là người bị thiệt hại phải chứng minh được:
- CSGT xử phạt sai;
- Bản thân bị thiệt hại do việc xử phạt sai của CSGT gây ra.
Thông thường, xác định thiệt hại do tài sản bị xâm phạm bao gồm những nội dung sau:
- Tài sản bị mất, bị hủy hoại hoặc bị hư hỏng;
- Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút;
- Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại;
- Thiệt hại khác do luật quy định.
Các cách để yêu cầu bồi thường khi CSGT phạt sai ?
Căn cứ khoản 1 Điều 7 Luật khiếu nại 2011 khi không đồng ý với quyết định xử phạt vi phạm hành của CSGT thì người dân có quyền khiếu nại hành vi hoặc quyết định hành chính.
Cách 1: Khiếu nại quyết định hành chính:
- Khiếu nại lần đầu: Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.
- Khiếu nại lần 2: Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu.
- Hình thức khiếu nại:
Căn cứ Điều 8 Luật Khiếu nại 2011 quy định việc khiếu nại được thực hiện bằng đơn khiếu nại hoặc khiếu nại trực tiếp:
- Trường hợp khiếu nại được thực hiện bằng đơn thì trong đơn khiếu nại phải ghi rõ ngày, tháng, năm khiếu nại; tên, địa chỉ của người khiếu nại; tên, địa chỉ của cơ quan, tổ chức, cá nhân bị khiếu nại; nội dung, lý do khiếu nại; tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại và yêu cầu giải quyết của người khiếu nại. Đơn khiếu nại phải do người khiếu nại ký tên hoặc điểm chỉ.
- Trường hợp người khiếu nại đến khiếu nại trực tiếp thì người tiếp nhận khiếu nại hướng dẫn người khiếu nại viết đơn khiếu nại hoặc người tiếp nhận khiếu nại ghi lại việc khiếu nại bằng văn bản và yêu cầu người khiếu nại ký hoặc điểm chỉ xác nhận vào văn bản.
- Thời hiệu khiếu nại:
Căn cứ Điều 9 Luật Khiếu nại 2011 quy định thời hiệu 90 ngày được tính từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính. Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, đi công tác, học tập ở nơi xa hoặc vì những trở ngại khách quan khác thì thời gian có trở ngại đó không tính vào thời hiệu khiếu nại.
Cần chú ý đến các khiếu nại không được thụ lý giải quyết như: Quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại không liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại; Đơn khiếu nại không có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; Thời hiệu, thời hạn khiếu nại đã hết mà không có lý do chính đáng; Khiếu nại đã có quyết định giải quyết khiếu nại lần hai;… tại Điều 11 Luật Khiếu nại 2011.
Mức bồi thường sẽ do 02 bên tự thỏa thuận. Nếu không thể thỏa thuận được, người bị thiệt hại có thể gửi đơn đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu CSGT bồi thường.
Cách 2: Kiện vụ án hành chính:
Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
Lưu ý: Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm (Điều 588 Bộ luật Dân sự).
Trong đơn khởi kiện ngoài yêu cầu hủy quyết định xử phạt hành chính nếu có thiệt hại thì nêu cả yêu cầu bồi thường thiệt hại và các tài liệu chứng minh các thiệt hại đó.
